DS. W. HARINCK TOT VRIJHEID GEROEPEN BIJBELSTUDIES OVER DE GALATENBRIEF DEN HERTOG - HOUTEN
© 2022 Den Hertog B.V. Houten ISBN 978 90 331 3194 3 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij digitaal, elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoud Inleiding 9 1. Eén Evangelie 11 Galaten 1:1-9 2. Paulus’ roeping tot apostel 15 Galaten 1:10-24 3. Het begon in Jeruzalem 19 Galaten 2:1-10 4. Conflicten in de kerk 23 Galaten 2:11-16 5. Sterven en leven 27 Galaten 2:17-21 6. Alleen uit het geloof 31 Galaten 3:1-9 7. Onder de vloek 36 Galaten 3:10-13 8. Heidenen delen in de erfenis 40 Galaten 3:14-18 9. Het doel van de wet 44 Galaten 3:19-29 10. Als kinderen onder voogden 49 Galaten 4:1-3 11. In de volheid des tijds 54 Galaten 4:4-5
12. Het werk van de Heilige Geest 59 Galaten 4:6-7 13. Waarschuwing voor terugval 64 Galaten 4:8-20 14. Twee verbonden 69 Galaten 4:21-24 15. Jeruzalem dat boven is 73 Galaten 4:25-27 16. Kinderen van de belofte 78 Galaten 4:28-31 17. Staan in de vrijheid 83 Galaten 5:1-6 18. Het spoor bijster? 89 Galaten 5:7-12 19. Tot vrijheid geroepen 94 Galaten 5:13-15 20. Wandelen door de Geest 99 Galaten 5:16-18 21. De werken van het vlees 103 Galaten 5:19-21 22. De vrucht van de Geest 107 Galaten 5:22-23 23. Sterven om te leven 112 Galaten 5:24-26 24. Een praktisch christendom 117 Galaten 6:1-10 25. Paulus’ enige roem 122 Galaten 6:11-18
9 Inleiding In dit boekje lezen we in en mediteren we over de Galatenbrief. De hervormer Maarten Luther is ook door de Galatenbrief heen gekropen. Als resultaat daarvan is er het door hem nagelaten boek: Het rechtvaardigend geloof, verklaard en bevestigd in een verhandeling over Paulus’ brief aan de Galaten. Langs een weg van persoonlijke strijd kwam de monnik Maarten Luther tot het verstaan van de grote inhoud van deze brief van Paulus: ‘Opdat wij uit het geloof zouden gerechtvaardigd worden.’ Luther kende de worsteling om de dienstmaagd uit te werpen en te sterven aan de werken van de wet. Maar hij kende ook de vrijmakende kracht van de belofte van het Evangelie. In deze ontdekking klopt het hart van de kerk. De vrije rechtvaardiging van de goddelozen, door het geloof. Kennen wij uit ondervinding de zaken waar het in de Reformatie om gaat? De werkelijkheid van de diepe val van de mens? Dat we zo diep gevallen zijn, dat er niemand door de werken van de wet gerechtvaardigd kan worden? Weten we met ons hart van de werkelijkheid van Gods ontferming? Het wonder dat een heilig en rechtvaardig God, om de verdiensten van Christus, zondaren aanneemt tot Zijn kinderen en erfgenamen? Wij mogen ons als zonen en dochters van de Reformatie wel afvragen of wij nog tot de kern van de dingen komen. Onze tijd is oppervlakkig, en dat ligt ons uiteindelijk ook wel. Maar in de Galatenbrief worden we weer eraan herinnerd waar het omgaat: ben ik rechtvaardig voor God?Met de wet komenwe
10 geen stap verder. Deze brief van Paulus liet het Luther duidelijk zien. Uit het geloof worden goddelozen gerechtvaardigd. Vergeving van zonden, eeuwig leven wordt geschonken uit louter genade, om de verdiensten van Christus. Vlucht met al uw vrees en onwaardigheid tot de gerechtigheid en heiligheid van Christus. ‘Ik geloof, Heere! Kom mijn ongelovigheid te hulp.’ De Meern, augustus 2022 Ds. W. Harinck
11 – 1 – Eén Evangelie Lezen: Galaten 1:1-9 Paulus stelt zichzelf aan het begin van de brief aan de Galaten voor als een geroepen dienaar van Jezus Christus. Hij mag weten een apostel van de opgestane Zaligmaker te zijn. Als een ambassadeur van de levende Christus gaat hij zich richten tot de geadresseerden en de meelezers van zijn brief. Vanaf het beginmaakt Paulus duidelijk dat zijn apostelschap echt is en de boodschap die hij brengt waar en betrouwbaar is. Het adres van de brief Het adres van zijn brief is de gemeenten van Galatië (vs. 2). Wie zijn eigenlijk de Galaten? Moeten we denken aan nakomelingen van de Galliërs die in de derde eeuw voor Christus centraal Klein-Azië binnenvielen? Of moeten we denken aan de grote uitgestrekte Romeinse provincie Galatia? Tijdens Paulus’ tweede zendingsreis gaat hij via Lycaonië naar Phrygië en het land van Galatië (Hand. 16:6). De volgorde waarin Lukas de plaatsen noemt doen vermoeden dat het gaat om een landstreek even ten noorden van het midden van Klein-Azië. Het blijkt echter nergens uit de brief aan de Galaten dat Paulus inderdaad deze landstreek bedoelt.
12 Hoe het ook zij, Paulus richt zich tot christengemeenten. Vanaf het begin worden de Galatiërs door hem aangesproken op hun gemeente-van-Christus-zijn. We weten uit het vervolg van de brief dat er vele misstanden waren onder de christenen in Galatië. Paulus blijft hen echter zien als gemeenten des Heeren. Ondertussen zal de apostel de zaken wel onbewimpeld aan de orde gaan stellen. Wanneer Paulus vandaag onder ons op zou staan, kregen wij waarschijnlijk net zo’n brief. De kerk van vandaag zit ook zo gevangen in de kolken van het wettische aan de ene kant en het wetteloze aan de andere kant. Daarom: ‘Die oren heeft, die hore wat de Geest tot de gemeenten zegt.’ De groet aan het begin van de brief (vs. 3) is de typische vroegchristelijke zegenwens: ‘genade en vrede’. God de Vader en de Heere Jezus Christus worden in één adem genoemd. Genade is de vrije gunst, de bron van alle zegen en vrede is de vrucht. Indrukwekkend is hoe Paulus kort en krachtig het Evangelie uiteenzet (vs. 4). Het lijkt hier misschien een grote stap, maar de kernachtige opening aan het begin van de brief sluit naadloos aan bij het slot (Gal. 6:14 e.v.). Zo maakt Paulus de cirkel theologisch rond. Geen ander Evangelie In zijn verklaring van de Galatenbrief geeft Maarten Luther bij het Schriftgedeelte van vandaag een aansprekend voorbeeld. Stel u voor dat u met uw kind op straat wandelt en dat er opeens een woeste, kwaadwillige hond is die uw kind aanvalt. Dan laat u dat beest toch z’n gang niet gaan? U jaagt de hond weg. U neemt uw angstig geworden kind in de armen om het te troosten en gerust te stellen. Dat is wat Paulus doet met de Galaten. Ze worden aangevallen door kwaadwillige honden. Dwaalleraars zijn in de ge-
13 meenten opgestaan. Uit welke hoek de dwaling komt wordt ons later in de brief duidelijk. In ieder geval plaatsen ze grote vraagtekens bij het gezag van de apostel en vooral bij het Evangelie dat hij verkondigt. De gemeenten in Galatië zijn in complete verwarring. Alles staat te schudden. Dit kan Paulus niet op zijn beloop laten. Hij jaagt de honden weg om het kind te troosten. De Galaten zijn overgelopen naar een ander evangelie. De apostel kan niet begrijpen dat ze zich daartoe hebben laten verleiden. ‘Ik verwonder mij dat gij zo haast wijkende van Degene Die u in de genade van Christus geroepen heeft, overgebracht wordt tot een ander evangelie’ (vs. 6). Je proeft het toch als de wijn wordt verdund? Trouwens, als er water bij de wijn wordt gedaan, is het geen wijn meer. Zo is het ookmet het Evangelie. Een verdund, vermengd Evangelie is geen Evangelie meer. Als Jezus maar een halve Zaligmaker is, dan houden we toch helemaal geen Zaligmaker meer over. Een van de gebroeders Erskine moet gezegd hebben: ‘Liever geen Evangelie, dan een voorwaardelijk Evangelie.’ Dan heeft het namelijk niets meer met het oorspronkelijke ‘goede nieuws’ te maken. Anathema Stel je eens voor, zegt Paulus, dat ik of Barnabas of Lukas zou komen en zeggen dat wij u een verkeerd evangelie hebben gebracht, dat het eigenlijk toch anders is. Paulus gaat zelfs nog een stap verder: al zou er een engel uit de hemel komen die u zou vertellen dat het evangelie een andere waarheid is dan die Paulus en de apostelen gebracht hebben... ‘die zij vervloekt’ (vs. 8). Hier klinkt het ‘anathema’. Dat houdt wat in! Vervloekt is hij, verbannen is hij uit de gemeente en geëxcommuniceerd van
14 het Koninkrijk van God. Het Evangelie dat de Galaten hebben ontvangen is niet in te ruilen voor een ander evangelie. Wie daartoe overgaat moet vervloekt zijn. Waarom is Paulus toch zo scherp? Kan het niet een beetje minder? U moet begrijpen dat de zaak van God, de zaak van Gods Kerk, hier in het geding is. Als het gaat omGods eer en de zaligheid van verloren zondaren, dan kan en mag er van relativeren geen sprake zijn. Als het gaat om de boodschap van Christus en het kruis waardoor God Zijn volk zalig maakt, dan is er geen enkele ruimte voor een afwijking. Ook vandaag geldt wat Paulus zegt. Gesteld dat een synode of een theologische faculteit zou zeggen dat het anders is, die zij vervloekt. Laten we ons toch niet schamen voor het unieke van de christelijke godsdienst. De boodschap van het Evangelie bevat een woord waar de mensen vandaag echt wat aan hebben. VRAGEN 1. Paulus getuigt van zijn roeping. Waaraan is een geroepen dienaar van het Evangelie te herkennen? 2. Hoewel de apostel grote zorgen heeft over de Galaten blijft hij hen toch zien als broeders en gemeente van Christus. Kan een kerk zo vervallen dat zij niet langer gezien kan worden als een gemeente van Christus? 3. Wat bracht verwarring onder de christenen in Galatië? Is die verwarring herkenbaar? 4. Waarom is Paulus zo stellig over ‘een Evangelie’? 5. Ga na wat artikel 7 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis zegt over het gezag van de Schrift en het verwerpen van alles wat daar niet mee overeenkomt.
RkJQdWJsaXNoZXIy OTA4OQ==